Czym są substancje psychoaktywne
Substancje psychoaktywne to substancje chemiczne lub mieszaniny substancji, które mają wpływ na funkcjonowanie mózgu i powodują zmiany w postrzeganiu, nastroju, świadomości lub zachowaniu. Substancje psychoaktywne mogą być legalne lub nielegalne, a ich działanie może być różne w zależności od rodzaju substancji, dawki, sposobu zażycia i indywidualnych czynników. Niektóre substancje psychoaktywne są używane w medycynie do celów leczniczych lub przeciwbólowych, np. opioidy
Do substancji psychoaktywnych zalicza się:
– narkotyki, tzw. „klasyczne” narkotyki, np. amfetamina, metamfetamina, ekstazy (MDMA), opiaty (morfina, heroina), kokaina, marihuana (THC) i inne
– tzw. „dopalacze”, np. pochodne katynonu(np. mefedron, pentedron, flefedron), syntetyczne kanabinoidy(np. JWH-018, AM-2210, UR-144, AB-PINACA), pochodne fenyloetyloaminy(np. PMA, PMMA), pochodne piperazyny (np. BZP, TFMPP, mCPP), pochodne piperydyny (np. 2-DPMP), pochodne tryptaminy (np. DMT) i inne
– leki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy, np. benzodiazepiny, barbiturany, opioidy, neuroleptyki, antydepresanty i inne
– substancje pochodzenia naturalnego –składniki roślin (np. atropina, skopolamina) lub grzybów (np. psylocyna, psylocybina) i inne
Powody przyjmowania substancji psychoaktywnych
Niektóre z nich mają zastosowanie medyczne, np. jako leki przeciwbólowe, przeciwdepresyjne, uspokajające czy nasenne. Inne są używane w celach nieterapeutycznych, np. dla uzyskania odurzenia, uniknięcia objawów zespołu odstawiennego, rozrywki czy ułatwienia popełniania przestępstw seksualnych lub rabunkowych.
Z jakiego materiału wykrywa się substancje psychoaktywne?
Obecność substancji psychoaktywnych można stwierdzić w różnych próbkach biologicznych (np. moczu, krwi, surowicy, pocie, ślinie czy włosach). W medycznym laboratorium diagnostycznym poziom tych substancji oznacza się w pojedynczej porcji moczu.
Jak przygotować mocz do badania:
Mocz należy pobrać do jednorazowego pojemnika i szczelnie zamknąć. Pojemnik musi być oznakowany imieniem, nazwiskiem i numerem PESEL pacjenta lub innymi danymi umożliwiającymi jego identyfikację. Pojemnik nie powinien być otwierany do czasu dostarczenia go do laboratorium. Materiał należy dostarczyć jak najszybciej.
W przypadku dostarczenia moczu przez pacjenta/płatnika wymagana jest deklaracja o pochodzeniu udostępnionego materiału biologicznego.
Jeżeli materiał nie może być natychmiast dostarczony do laboratorium, można go przechować w temp. 4–8°C maksymalnie przez 48 h. Dłuższe przechowywanie wymaga zamrożenia w temperaturze –20°C.
Jeżeli pobranie moczu odbyło się bez nadzoru, należy to zaznaczyć na skierowaniu oraz wyniku badania.
Jak długo substancje psychoaktywne są możliwe do wykrycia w moczu?
Czas detekcji narkotyków i innych substancji psychoaktywnych w płynach ustrojowych zależy od tego, jak szybko są one wchłaniane, przekształcane, rozprowadzane i usuwane z organizmu. Dla moczu czas ten jest dłuższy niż dla krwi i zależy także od tego, czy substancja była zażywana jednorazowo czy regularnie.
Czas detekcji może się wydłużać przy częstym zażywaniu lub przy chorobach narządów (np. nerek czy wątroby), a może się skracać po zastosowaniu leczenia.
Czas detekcji substancji psychoaktywnych w moczu:
Do 48h: amfetamina, metamfetamina, ekstazy (MDMA), kodeina
Do 72h: metadon, marihuana (THC), benzodiazepiny, morfina
Do 96h: hydromorfon, heroina, kokaina
Co oznacza wynik pozytywny testu na obecność substancji psychoaktywnych:
Wynik pozytywny może, ale nie musi być potwierdzeniem przyjęcia substancji psychoaktywnej , dlatego tak ważne jest poinformowanie lekarza o konieczności wykonywania badań potwierdzających, a interpretacja wyniku musi być skorelowana z wywiadem i stanem klinicznym pacjenta.
Czy wynik może być fałszywie pozytywny?
Tak. Wynik fałszywie pozytywny na obecność narkotyków może mieć różne przyczyny. Niektóre z nich to:
– Przyjmowanie niektórych leków psychiatrycznych, takich jak antydepresanty, neuroleptyki czy stabilizatory nastroju.
– Przyjmowanie niektórych leków przeciwdepresyjnych, takich jak sertralina (Zoloft), która może dawać fałszywy wynik na benzodiazepiny.
– Przyjmowanie niektórych leków nasennych, takich jak nitrazepam, który może dawać fałszywy wynik na barbiturany.
– Składniki diety (np. tonik, produkty zawierające mak, kofeinę, guaranę)
